Kerst in Nederland

Het is bijna Kerstmis, maar wat is dat eigenlijk Kerstmis? Wat "vieren" we? Wie vieren het? Hoe vieren we het? Waar komt het, oorspronkelijk vandaan? Wat is de "kerstgedachte"? Waarom een kerstboom in huis halen, wie is dat "kindeke"? en wie is dan de kerstman?

Het christelijke feest.

 

Het kerstfeest wordt in de westers-christelijke wereld en in sommige Kerken van het oosters christendom gevierd op 25 december. 

 

In veel streken zijn er tevens speciale vieringen op de avond ervoor (kerstavond, middernachtsmis) en/of op de dag erna.

 

In West-Europa wordt 25 december als eerste kerstdag en 26 december als tweede kerstdag beschouwd.

 

De basis

Dat zijn de bijbelverhalen van Lucas en Matteüs die beschrijven de geboorte van Jezus.

Vooral Lucas geeft in zijn bijbel evangelie brede aandacht en betekenis aan de geboorte van Jezus in Bethlehem. Dat kerstverhaal gaat over Jozef, Maria en de geboorte van het kindje Jezus, met o.a., de engelen, de herders, de koningen enz,.

Met Kerstmis herdenken christenen dus de geboorte van Jezus. Dat doen ze o.a., door (ook) met Kerstmis naar de kerk te gaan, en in vele, vooral in katholieke, kerken en huizen staat dan een kerststal met daarin de figuren die een grote rol spelen in het bijbelverhaal, dat dan ook vaak gelezen wordt aan tafel en bij de diverse vieringen en, steeds vaker ook nagespeeld, in vele vormen.

 

Werelds

Het feest wordt ook gevierd door niet christenen) en is in de geschiedenis in delen van de westerse wereld in hoge mate geseculariseerd ("werelds" gemaakt), en daardoor gecombineerd met (nog) oudere gebruiken zoals de kerstboom, versieringen met lichtjes, kerstmaaltijden, en niet te vergeten de kerstman.

Gewoonten die ook door een groot deel van de gelovigen zijn opgenomen in hun kerstfeest

 

Van oorsprong een "heidens" feest?

Verschillende elementen in de wijze waarop men in Nederland (en een behoorlijk deel van westeuropa) Kerstmis viert gaan terug op voorchristelijke en Germaanse tradities.

 

De Germanen vierden ruim voor onze jaartelling reeds midwinter- of joelfeesten (winterzonnewende) meestal op of rond 21 december. Met deze viering, op de kortste dag van het jaar, werd het boze (de duisternis) verjaagd en het licht werd begroet en als teken van nieuw leven een boom binnengehaald.

 

De datum

In de vierde eeuw zorgden keizer Constantijn de Grote en de bisschoppen ervoor dat Kerstmis op 25 december zou worden gevierd. Op deze datum werd tot dan toe, veelal in landen rond de Middellandse Zee, de zonnegod (Ra in Egypte, Sol in het Romeinse Rijk en Helios in Griekenland en in nog andere landen onder weer andere namen) vereerd.

Deze vond in elk gaval niet plaats in het jaar ‘0’ (= 1 vC; vóór Christus). Het begin van de christelijke jaartelling is door Dionysius Exigeus bepaald op 754 A.U.C. (de Romeinse jaartelling) op basis van de periode dat keizer Augustus geregeerd heeft. In ieder geval vond de geboorte plaats voor maart 4 vC omdat in die maand Herodes stierf. en ná 8 vC, omdat in dat jaar de bevolking van Judea opgeroepen werd voor een belastingsregistratie op bevel van keizer Augustus (zie Lucas 2:1-7).

 

De Adventster.

De adventster is een verwijzing naar de ster die boven Bethlehem te zien zou zijn  (Mattheüs  2:1 – 12)  na de geboorte van Jezus. De drie wijzen zouden deze ster hebben gevolgd tot ze bij Jezus waren.

De Kerststal.

De stal is een verwijzing naar de stal* waar Jezus zou zijn geboren, (nadat er in de herbergen van Betlehem geen plek meer voor ze was).

In het westen van europa een stal in het oosten meestal een grot!

De Engelen.

De "Kerstengel" of het "engelenhaar" dat sommige mensen in de boom hangen. Dat staat symbool voor de engel Gabriël die de boodschap gaf aan Maria dat ze in verwachting zou zijn van God en Jezus zou krijgen als zoon. of voor de engelen die voor de herders zongen over de geboorte (in het bijbelverhaal dus)

 

De kerstman.

Rond 1600 gingen er Nederlanders in Amerika gingen wonen. Thuis vierden zij in december Sinterklaas. In Amerika vertelden deze Nederlanders het verhaal over Sinterklaas door aan de Amerikanen. Zo ontstond ook in Amerika een soort Sinterklaasfeest. Een feest dat later zou samensmelten met het kerstfeest en waardoor sinterklaas in sainterclaus en later Santa Claus veranderde, de Amerikaanse naam voor de Kerstman.

 

(Daarover morgen meer)